Turci su pokorili Crnu Goru krajem XV veka. Od
kraja XVII veka počeo je, međutim, u Crnoj Gori, pod upravom
crnogorskih vladika, sistematski rad na emancipaciji od turske
vlasti. U početku su se Crnogorci u tome radu oslanjali na
Mletačku Republiku, koja je zbog svojih teritorija u primorju,
bila gotovo stalno u sukobu sa Turskom, a uskoro posle toga, od
početka XVIII veka, počeli su Crnogorci upirati oči u Rusiju,
proglasili je za svoga pokrovitelja, i tražili od nje stalno u
borbi protiv Turaka, a i inače, moralne, a još više materijalne
pomoći i potpore. Smišljen i sistematski rad na emancipaciji
Crne Gore od Turske počeo je za vreme velikih ratova na Balkanu,
u pretposlednjoj i poslednjoj desetini XVII veka, vladika V i s
a r i j o n. Ali, rad u tome pravcu, i spolja i u samoj zemlji,
neobično energično i vešto razvio je vladika Danilo, koji se
može smatrati za prvog vladara obnovljene srpske države u Crnoj
Gori.Danilo je bio darovit, energičan, okretan, dobar organizator. Vešto lavirajući među
Turskom i Mlečićima, on je utvrđivao svoju vlast u zemlji, radio
da izmiri i grupiše zavađena bratstva i plemena, hvatao je veze
i sa Austrijom i sa Rusijom i sa pravoslavnim stanovništvom u
Turskoj, a ceo taj rad imao je jedan cilj: da se emancipuje i
oslobodi od Turaka. U ostvarenju toga cilja on je, naravno,
gledao i svoju ličnu korist, i često je nije delio od opšte.
Danilo je video da je nemoguće postići oslobođenje dogod se
Turci u samoj Crnoj Gori oslanjaju na poturčenjake, čiji se broj
u to doba bio znatno umnožio. Zbog toga je on pregao da istrebi
poturice u Crnoj Gori. To mu je, posle velikog truda i napora, i
pošlo za rukom, i to unutrašnje oslobođenje Crne Gore bilo je
preteča i spoljnog osobođenja u borbi za unutrašnju slobodu i u
borbi, vođenoj u savezu sa Rusijom protiv Turske, Crnogorci su dobili samopouzdanja, i svest o slobodi hvatala
je sve više korena. Rusija je, istina, pri sklapanju mira sa
Turcima, ostavila Crnu Goru, te su Turci udarili na Crnu Goru i
pregazili je; ali, više nisu mogli da je održe u pokornosti.
Trebalo je, istina, da prođe još mnogo vremena i da se prolije
još mnogo krvi, dok je Crna Gora, i faktički i formalno, došla
do svoje slobode; ali, sigurne osnove za rad u tome pravcu
položio je svojim smišljenim, veštim i energičnim radom, i u
spoljnoj i u unutrašnjoj politici, vladika Danilo. |
|